Na rynku szkółkarskim spotykamy się zarówno z odmianami licencyjnymi oraz tymi nie objętymi ochroną prawną, jednak czy jedne są lepsze od drugich? Czym te dwa typy różnią się oprócz znanego nam dobrze znaczka „®” w nazwie?

W poprzednim artykule przytoczyliśmy sytuację jaka była wywołana obecnością nielicencyjnych sadzonek Jagody Kamczackiej na Polskim rynku i postanowiliśmy przyjrzeć się zagadnieniu licencji oraz ich braku w osobnym artykule. Aby dobrze zrozumieć temat, zacznijmy od samego źródła, czyli od procesu, który towarzyszy powstawianiu nowej odmiany.

Narodziny nowej odmiany

Wyobraźmy sobie sytuację, gdy pojawia się zapotrzebowanie na nową odmianę danej rośliny. Obecne odmiany do tej pory spełniały oczekiwania zarówno rynku przetwórstwa jak i deserowego oraz wymagań konsumenta, jednak standardy z czasem się zmieniają i zaczynamy poszukiwać czegoś nowego – odporniejszego na choroby, dającego większy plon, o większych, jeszcze smaczniejszych owocach. Oczekiwania nieustannie rosną a razem z nimi, na skutek tego procesu, powstaje uczucie niedosytu. które ktoś musi zapełnić… Właśnie dlatego z roku na rok powstają nowe odmiany różnych roślin – niektóre się sprawdzają, okazują wręcz strzałem w dziesiątkę, inne zaś rozczarowują. Czas zawsze weryfikuje przydatność danej odmiany pod różnymi względami.

Jak więc wygląda proces powstawania nowej odmiany? Załóżmy, że mamy z jednej strony roślinę rodzącą bardzo smaczne, ale małe owoce, a z drugiej strony mamy inną odmianę, która rodzi piękne, duże i soczyste owoce, ale mało smaczne. Dwie takie rośliny o pożądanych cechach są krzyżowane razem w celu uzyskania sadzonki o takim zestawieniu cech, które spełni nasze oczekiwania. W przypadku gdy mamy do czynienia z odmianami licencyjnymi, sytuacja jest trochę bardziej skomplikowana. Spotykamy się bowiem ze szczególnym rygorem dotyczącym ochrony prawnej odmian licencyjnych. W tym przypadku roślina powstała po skrzyżowaniu dwóch innych odmian objętych licencją, nie może być zbyt spokrewniona na poziomie zarówno cech zewnętrznych jak i genotypu z którąkolwiek rośliną z pary rodzicielskiej. Jeżeli nowo powstała roślina będzie zbyt przypominać istniejącą odmianę, nie może zostać zgłoszona jako nowa odrębna odmiana, ponieważ naruszałaby prawo do wyłączności odmianowej. Ta reguła zapewnia bezpieczeństwo właścicielom licencji danych odmian oraz porządek na rynku roślin. Stanowi to jednocześnie podwyższoną poprzeczkę przy pracach nad nowymi odmianami, gdyż celem jest stworzenie nowej rośliny o unikatowych, niepowtarzalnych cechach. Istnieje nawet odrębna dziedzina nauki zajmująca się budową, pochodzeniem, pokrewieństwem oraz właściwościami różnych odmian drzew oraz krzewów owocowych – dziedzina ta to pomologia.

Z licencją czy bez?

Znając proces oraz rygor towarzyszący wprowadzaniu nowej odmiany możemy powiedzieć teraz nieco więcej o różnicach jakie napotkamy między sadzonkami roślin objętych licencją oraz tych bez niej. Decydując się na kupno odmiany licencyjnej nie mamy obawy natrafienia na tzw. plagiat, czy potocznie mówiąc podróbkę, ponieważ rozmnażanie oraz sprzedaż przebiega pod ścisłą kontrolą i nie każdy ma prawo do obracania materiałem licencyjnym. Odmiana dumnie ozdobiona znakiem „®” daje stu procentową pewność powtarzalności cech w każdej sadzonce. Przy odmianach nielicencyjnych niestety nie mamy tej pewności, ponieważ sprzedawcy mają tutaj większą swobodę, niestety do tego stopnia, że możemy nawet trafić na oszusta i dostać odmianę, która rzekomo miała być odmianą A a po czasie okazała się odmianą B. Sadzonki nie objęte ochroną prawną mogą trafić w złe ręce i w efekcie z czasem mogą zatracić oryginalne cechy danej odmiany. Ponadto w ten sposób każdy może nawet nadać takiej roślinie swoją własną, nową nazwę. Przez to na rynku pojawiają się rośliny, o identycznych cechach do już istniejących odmian, ale z nadanymi innymi, nowymi nazwami. Takie rośliny określane są jako nowości na rynku i reklamowane są jako zupełny hit, podczas gdy nie jest to w żadnym wypadku nic nowego ani nadzwyczajnego… Takie „nowości” niewiadomego pochodzenia mogą naprawdę niewiele różnić się od starych, dobrze nam już znanych i sprawdzonych odmian roślin. W przypadku tak trudnej do opanowania sytuacji, istnieje również ryzyko zakupu różnych, pomieszanych roślin, określonych jedną wspólną nazwą. To stwarza duży problem gdy kupujemy np. sadzonki Jagody Kamczackiej pod zbiór kombajnem. Często okazuje się, że rośliny posadzone specjalnie w tym celu, nie będą się do tego nadawały. Pomieszane sadzonki różnych odmian, kupione pod nazwą jednej odmiany będą dojrzewały w różnym czasie, co dyskwalifikuje je do zbioru kombajnowego.

Podsumujmy…

Biorąc pod uwagę fakt, że prawo do obrotu odmianami licencyjnymi mają tylko dobre, godne zaufania szkółki, nie mamy obawy o jakość kupowanych roślin. Jest to ogromna zaleta odmian licencyjnych – dzięki ścisłej kontroli, nic nie można tu namieszać. Kupując daną odmianę dostajemy dokładnie to co chcieliśmy kupić. Jest to przewaga nad odmianami nielicencyjnymi, które łatwo mogą stracić dobrą opinię przez niedoświadczonych szkółkarzy, którzy nieumiejętnie się z nimi obchodzą. Opinia ta może zostać również popsuta na skutek oszustwa – niczego nieświadomy konsument myśli że kupuje konkretną odmianę, a dostaje coś zupełnie innego. W takim przypadku może pomyśleć, że odmiana jest zła, a nie, że sprzedawca był nieuczciwy i na skutek błędnego myślenia roznosi się zła opinia. Z tego powodu przestrzegamy by rośliny zakupować wyłącznie u rekomendowanych szkółek o wieloletnim doświadczeniu, gdzie nie ma miejsca na odstępstwa od normy.

Napisaliśmy o rodzącej się potrzebie na nowe odmiany, opowiedzieliśmy o procesie ich tworzenia… Pozostaje tylko zapoznać się z efektami tego typu prac! Zapraszamy do zajrzenia w zakładkę SADZONKI JAGODY KAMCZACKIEJ, gdzie znajduje się nasza oferta odmian Jagody Kamczackiej. Znajdą tam Państwo najnowsze odmiany, będące rezultatem wieloletniej hodowli tej rośliny w Rosji oraz Kanadzie. Zapraszamy również na naszą stronę www.krzewinski.pl, gdzie znajduje się pozostała część naszej szerokiej oferty na rośliny jagodowe. Staramy się nadążać za zmieniającymi się potrzebami konsumenta i z każdym rokiem uzupełniamy swój asortyment w najnowsze, poszukiwane odmiany licencyjne jak i te zwykłe.